Podziw i zdumienie w matematyce i fizyce

Głównym obiektem zainteresowania są w książce tematy przeżyć pojawiających się podczas obcowania z treściami matematycznymi. Autor stara się uchwycić, czym są podziw i zdumienie w matematyce i fizyce, czego one dotyczą i co pozwalają poznać. Książka daje szansę przeżycia wagi tych dyscyplin i zauroczenia treściami tych nauk. Przykłady, z których skonstruowana jest warstwa ściśle matematycznej i fizycznej treści książki, mają odsłaniać to, co typowe w poznaniu matematyczno-fizycznym. Mają też robić wrażenie. Chodzi nie tylko o zrozumienie, ale o ich przeżycie.

Matematyka, jak mało która dyscyplina nauki, wydaje się domeną czystego rozumu, chłodnej kalkulacji i spekulowania. Zdaje się, że emocja może tutaj co najwyżej przeszkadzać, a z pewnością nie pełni już żadnej funkcji poznawczej. Poznanie jest zarezerwowane dla rozumu, może także dla tego, co nazywamy wyobraźnią matematyczną. To rozstrzygnięcie nie jest jednak słuszne. By się o tym przekonać, potrzebna jest staranna i nieuprzedzona analiza przeżyć, które wyzwalają treści matematyczne, ich określoną jakość. Jest to analiza, która przekracza horyzont psychologiczny, świat samych przeżyć, a skupia się na pytaniu o ich tematy. Należy konsekwentnie pytać o to, co te uczucia powoduje.

Marian Grabowski jest doktorem habilitowanym fizyki teoretycznej i profesorem zwyczajnym filozofii. Kieruje Zakładem Filozofii Chrześcijańskiej na Wydziale Teologicznym UMK w Toruniu. Opublikował książki: "Mechanika kwantowa – ujęcie w przestrzeni Hilberta" (wspólnie z R.S. Ingardenem); "Operational Quantum Physics" (wspólnie z P. Buschem i P.Lahtim); "Na obrzeżach sacrum"; "Elementy filozofii nauki"; "Istotne i nieistotne w nauce". Zajmuje się etyką i aksjologią nauki.

Spis rzeczy

Wstęp

Rozdział 1. WYBRANE ASPEKTY POZNANIA MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZEGO
Dostęp epistemiczny
Wyrazowość matematyki
Abstrakcja
Pomiędzy abstrakcją a poglądowością
Czego ani ręka, ani oko dosięgnąć nie zdoła
Wyrazić niedostrzegalne, ująć w pojęcia niewyobrażalne

Rozdział 2. W KRĘGU PODZIWU
Emocje a poznanie matematyczne
„Być zaskoczonym”
„Być zaczepionym”
O podziwie i zachwycie
Podziw – studium przypadku
Matematyczna elegancja

Rozdział 3. ZDUMIENIE
Matematyczne inicjacje
Typy zdumionych
Zdumiewać się i filozofować
Pobłądzenia
Pierwiastek z jedności – rekapitulacja
„Z drugiej strony rzeczywistości”

Epilog