Autor, wychodząc od spostrzeżenia, że całą historię naszej cywilizacji przenikają intrygi, że intryga właściwie stoi u podstaw stworzenia (pierwsze zdanie książki brzmi „Stworzenie kłamie”) – próbuje zarysować ogólną teorię podstępu. Bazuje na przykładach z historii literatury, począwszy od Adama i Ewy, przez Lutra i Machiavellego do Maxa Webera, od mitologii greckiej poprzez Homera, Dantego, Calderona, Corneille’a, Schillera, Goethego i Shakespeare’a do Patricii Higismith, Grahama Greena, Philipa Rotha i Johna Forsytha, od „Królewny Śnieżki” po Balzaka, Strindberga i Thomasa Bernharda.
Stworzenie kłamie. Kosmos istot żywych to nieprzewidywalny splot kłamstwa, oszustwa, przebiegłości i śmiercionośnego podstępu, a przecież cieszy nas, bo zawiera bezmiar piękna i podtrzymuje przy życiu.
Prolog z modliszką diabelską
Peter von Matt (ur. 1937)
Szwajcarski germanista i anglista, w latach 1976-2002 wykładał literaturę niemiecką na Uniwersytecie w Zurychu. Jest członkiem Deutsche Akademie für Sprache und Dichtung, Akademie der Wissenschaften oraz Sächsische Akademie der Künste. Mieszka w okolicach Zurychu.
Spis treści
Prolog z modliszką diabelską
Część pierwsza
MODEL INTRYGI
Plan i scena planowania
Od sceny planowania do realizacji intrygi
Pierwszy krok w badaniach nad aktem przebrania
Przebranie w bajkach – postać prosta
Przebranie w bajkach – postać złożona
Cel gatunku Homo sapiens
Wirtuoz techniki przebierania
Antropologia ubrania i przebrania
Wirtuoz techniki przebierania raz jeszcze
Intryga i kontrintryga jako spektakl moralny
Podwójne oblicze wolności w przebraniu
Dobro i zło w literaturze
Przegląd elementów składających się na model intrygi
Anagnórisis – chwila prawdy
Teoria anagnórisis u Arystotelesa
Część druga
SPOSOBY ZASTOSOWANIA. ROZBUDOWA MODELU
Medea
Primum movens i motywacja
Eros i ekonomia: podwójne primum movens w komedii
Eros i honor: komedia z najbardziej szalonym rekwizytem intrygi
Epokowy intrygant
Od sceny narodzin do sceny śmierci
Część trzecia
TEORIA „LITERATURY DIABELSKIEJ”
Intrygant jako odstępca
„Literatura diabelska”
Dekonstrukcja opatrzności w wykonaniu Schillera
Narodziny intelektualisty z diabła
Prowokacja „bożej maskarady”
Globalny intrygant
Część czwarta.
O LISIE
Fortel i kłamstwo w filozofii i literaturze
Lis z bajki
Goethe, lis i diabeł
Pojawia się trickster
Jak się filozofuje (z) lisem
Max Weber obok Machiavellego
Jak robić teatr z lisem
Pomocnik w intrydze
Związek pomiędzy intrygantem a pomocnikiem
Para jako sprawcy. Dygresja
Część piąta
INTRYGA KOBIECA W HISTORII LITERATURY
Wypędzenie wielkiej intrygantki z kultury niemieckiej. Spisek Lessinga i Schillera
Mała szkoła dramaturgii
Teoria kobiety i estetyka
Polemiczny punkt kulminacyjny
Porównanie dwóch arii nienawiści
Finał intrygi dworskiej
Część szósta
INTRYGA NA DRODZE KU NOWOCZESNOŚCI
Żeński Jago
Dwa cele siostrzyc w intrydze
Kryzys podmiotu intrygi we wczesnej nowoczesności
Sprawcy w Hadesie
Epilog
Indeks nazwisk
