Drugi tom z serii dzieł Melchiora Wańkowicza (po słynnej „Bitwie pod Monte Cassino”) zawiera „rodzinną” beletrystykę pisarza oraz unikatowy zbiór listów, jakie Wańkowicz wymieniał z obiema córkami – Krystyną i Martą.
„Szczenięce lata” opisują nieistniejący już świat dworów na Kresach. Ta prawdziwa gawęda, pisana piękną polszczyzną, jest kopalnią wiadomości na temat ówczesnych zwyczajów i tradycji.
„Ziele na kraterze” zajmuje szczególne miejsce wśród książek Wańkowicza, nie tylko ze względu na zawarty w niej zapis osobistej tragedii pisarza, który stracił w Powstaniu Warszawskim ukochaną córkę Krystynę. Ta książka ma dużo głębsze przesłanie – jest afirmacją życia, rodziny i miłości.
„Ojciec i Córki – korespondencja” to zbiór listów, jakie Melchior Wańkowicz wymieniał z córkami (Martą i Krystyną) w latach 1921-1941. Z ich treści wyłania się obraz skomplikowanych relacji rodzinnych Wańkowiczów. Korespondencja ta jest też bezcennym i fascynującym uzupełnieniem zarówno „Ziela na kraterze” jak i „Szczenięcych lat”, które należą do najpopularniejszych i wielokrotnie wznawianych utworów pisarza.
Co zachwyca i wybija się na pierwszy plan w jego książkach – to po pierwsze jakość języka: mięsistego, klarownego i zindywidualizowanego. Po drugie: akcja, która jest zawsze misternie skonstruowana. Po trzecie wreszcie: klimat, który Wańkowicz potrafił wyczarować jak rasowy gawędziarz z Kresów.
Piotr Kępiński
Wańkowicz cenił humor jako materię literacką. Uważał, że czytelnika bądź słuchacza należy „odśmiać”, czyli pozwolić mu co jakiś czas na głębszy oddech, na odpoczynek, na śmiech. Anegdoty, zabawne dygresje, żarciki, przekora, owe, jak je nazywał, „witaminy humoru” są stale obecne w „Szczenięcych latach”.
Anna Bernat
Wańkowicz w „Zielu na kraterze” z wielką atencją i pietyzmem pokazał lata okupacji niemieckiej w Polsce oraz cierpienie matki po stracie córki w Powstaniu Warszawskim (te fragmenty książki należą do jednych z najbardziej przejmujących obrazów ludzkiego bólu). Autor, który był poza krajem w czasie II wojny światowej, potrafił z wielkim literackim kunsztem odtworzyć atmosferę powstańczych dni walczącego miasta. Po ukazaniu się w kraju „Ziela na kraterze” w 1957 roku czytelnicy dziennika „Życie Warszawy” uznali tę książkę za najlepszą publikację poświęconą powstańczej Warszawie.
Aleksandra Ziółkowska-Boehm
Melchior Wańkowicz (1892-1974)
Wybitny polski pisarz, nazywany królem polskiego reportażu, jedna z największych indywidualności polskiej literatury XX wieku. W latach 1943-46 był korespondentem wojennym II Korpusu generała Andersa. W latach 1949-58 przebywał w USA, potem wrócił do kraju. W 1964 roku aresztowano go i wytoczono mu proces polityczny o „przesyłanie materiałów szkalujących Polskę Ludową”, o którym głośno było na całym świecie. Był ceniony za swoją nieugiętą postawę i kochany przez miliony czytelników.
Kolekcja dzieł Melchiora Wańkowicza
W ciągu trzech lat (2009-2011) ukaże się 16 tomów zbierających całą spuściznę literacką i publicystyczną króla reportażu. Każdy tom opatrzony będzie wstępem badacza lub specjalisty od twórczości Wańkowicza oraz posłowiem Aleksandry Ziółkowskiej-Boehm.
Harmonogram wydań dzieł Melchiora Wańkowicza
Spis treści
I. SZCZENIĘCE LATA
Wstęp. Żywioły w dolinie Niewiaży (Anna Bernat)
NOWOTRZEBY
KALUŻYCE
Od autora
II. ZIELE NA KRATERZE
Wstęp: Wspomnienie świata (Piotr Kępiński)
Przedmowa
KIEŁKOWANIE
Wielkopolskie niemowlęctwo
Warszawskie dzieciństwo
Od liter do literatury
Na Chełmszczyźnie
Na Litwie kowieńskiej
Domeczek
Niegodne praktyki Taty
Czy przycinać?
ROZROST
Wodami Polski
Drogami Podkarpacia
Szczenięce lata
Po Kresach
Krynolinki
Konspiratorzy
Matura przy błysku piorunów
Smak przed jazdą
Uniwersyteckie wspominki
Pedałowanie przez Europę
Jakże zielono w Gołańczy!
WYKORZENIANIE
Lawa
Ratowanie się
Chlorofil
Trwanie
ODROST
Jak broniło powietrze?
Pierwsze wiązki ziela
Srebrne wesele
OWOCOWANIE
Jak długo nastarczą ręce mamine?
Jak długo jeszcze będzie potrzebny ojciec?
OGNIE PODCHODZĄ
Anglicy w Domeczku
Domeczek się broni
Ognie doszły
Ziele na kraterze
Powstanie
POPIÓŁ
Losy szesnastki
Non omnis moriar
Brat
Matka
Relacja łączniczki Zofii
Relacja łączniczki Leny
EPILOG I PROLOG
List do Krysi
List od Tili
III. OJCIEC I CÓRKI – KORESPONDENCJA
Wstęp (Aleksandra Ziółkowska-Boehm)
OJCIEC I KRYSTYNA
KRYSIA I TILI
SAGA RODZINY WAŃKOWICZÓW (Aleksandra Ziółkowska-Boehm)
