Popioły

Kochliwy szlachcic Rafał Olbromski popada w tarapaty. Wypędzony przez ojca z domu trafia pod opiekę księcia Gintułta i wchodzi w kręgi masonerii. Spotyka przyjaciela z lat szkolnych, Krzysztofa Cedrę, i dzięki niemu zostaje wprowadzony na warszawskie salony. Wieści przynoszone z Europy przez byłych legionistów polskich sprawiają, że przyjaciele podejmują eskapadę do armii napoleońskiej, wierząc, iż walka przyniesie upragnioną wolność.

Czytając "Popioły", jesteśmy siłą rzeczy jakby uczestnikami aktu pewnego misterium dostępnego tylko dla wtajemniczonych, wskutek niedomówień, uników i aluzji obliczonych na oszukanie cenzorów. (…) "Popioły" to misterium patriotyzmu celebrowane przez autora.
Aleksander Achmatowicz