Dewajtis

Najlepsza powieść Marii Rodziewiczówny, nagrodzona w 1888 r. w konkursie „Kuriera Warszawskiego”. Umiejscowiona na Żmudzi historia zaściankowo-dworska, podobna w klimacie do wydanej niemal jednocześnie epopei Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej. Jak tam, życie bohaterów obraca się wokół jednej tylko sprawy: utrzymania ziemi, dziedzictwa i tożsamości narodowej, a jedynym miernikiem wartości człowieka jest jego stosunek do pracy.
Pojawia się też – wielokrotnie w twórczości Rodziewiczówny powielana – koncepcja bohatera. Jak romantyczny poeta – jest samotny, zamknięty w sobie i nie rozumiany przez świat. Jak pozytywistyczny ideał – jest silny, pracowity i wytrwały. Jak każdy – tęskni za miłością i tylko przed nią nie zdoła się obronić.